بخش اول - علامات پیش از ظهور
احادیثى که حوادث ایّام نزدیک به ظهور را ترسیم و محدوده آن عصر را مشخص مى‏کنند مى‏توان به چهار قسمت زیر دسته‏بندى کرد:

1. عصر ظهور
در برخى از احادیث شریفه ما ویژگى‏هاى کلى و عمومى ظهور به همراه اشاره‏اى به برخى جریانات مشخص آن زمان دیده مى‏شود که از جمله آنها مى‏توان به حدیث مفصلى که گفتگوى آمیخته باناباورى زیاد سلمان با حضرت رسول(ص) را در مراسم حج بیان مى‏کند - که در شماره‏هاى پیشین آوردیم - اشاره کرد.

2. سال‏هاى ظهور
احادیثى که به بررسى سال‏هاى ظهور مى‏پردازند، حوادث، اتفاقات و نشانه‏هاى بیشترى را بیان مى‏کنند و گستره محدودترى را به تصویر مى‏کشند که از جمله آنها همان علاماتى است که از کتاب الارشاد شیخ مفید در پایان بخش پیشگویى‏هاى ائمه(ع) آوردیم.
در احادیث دیگر هم چنین آمده است:
امام صادق(ع) فرمودند:
زمانى که مردم در عرفات ایستاده‏اند، وقتى سوارى که بر شترى تیزپا نشسته آنها را از مرگ خلیفه خبردار مى‏کند و با مرگ او فرج آل محمد(ص) و همه مردم مى‏رسد.1
ابوبصیر مى‏گوید: از امام صادق(ع) شنیدم که مى‏فرمودند:
کسى که مرگ عبدالله را براى من ضمانت کند من هم ظهور قائم را براى او ضمانت مى‏کنم.
سپس فرمودند:
وقتى عبداللَّه بمیرد مردم پس از او با کسى متحد نشوند! ان‏شاءاللَّه و این جریان بدون امامتان آرام نمى‏شود و حکومت و سلطنت سالانه و طولانى مدت از بین مى‏رود، مدت سلطنت‏هاى پادشاهان به ماه و روز نمى‏کشد. پرسیدم: آیا این دوران طول مى‏کشد؟ فرمودند: »هرگز!«2
از امام باقر(ع) نقل شده که فرمودند:
وقتى بنى‏فلان به خاطر چیزى که میان آنهاست دچار تشتت و اختلاف شدند منتظر فرج باشید و فرج شما جز با اختلاف بنى‏فلان محقق نمى‏شود پس آنگاه که گرفتار اختلاف شدند چشم انتظار صیحه‏اى در ماه رمضان و قیام قائم(ع) باشید که خدا هرچه را بخواهد انجام مى‏دهد. قائم قیام نمى‏کند و شما هم آنچه را عاشقش هستید نخواهید دید تا وقتى بنى‏فلان بر سر آنچه در بینشان است مبتلا به اختلاف و درگیرى شوند و وقتى چنین شد مردم به آنها (ملکشان) طمع مى‏کنند و وحدت ویکپارچگى‏ازبین‏مى‏رودو سفیانى شورش مى‏کند. سپس‏ادامه‏دادند،بنى‏فلان‏بالاخره سلطنت خواهند کرد و پس از پادشاهى، آنها به اختلاف دچار مى‏شوند و سلطنتشان به باد مى‏رود و حکومتشان پراکنده و متشتت مى‏شود...3


همه مؤمنان لازم است که این نشانه را به خوبى بشناسند و کسانى را که به دروغ ادعاى مهدویت کردند با کمک آنها به راحتى و با قاطعیت تکذیب کنند. پس از وقوع این علائم حتمى است که فرج مؤمنین مى‏آید و خداوند تبارک و تعالى درد سینه‏هایشان را شفا داده و پریشانى را از دل‏هاى ایشان مى‏زداید


3. سال ظهور
در این قسمت احادیث به طور دقیق حوادثى را بیان مى‏کنند؛ خصوصاً در نیمه دوم سال که از شورش سفیانى در رجب شروع مى‏شود و با نداى آسمانى در


طبق نظام عددى یا رقمى و بر حسب تقویم اسلامى سال ظهور فرد است و روز طلوع آن خورشید تابان هم شنبه دهم محرّم الحرام که مصادف با عاشوراى حسینى است



ماه رمضان و شهادت نفس زکیه در 25 ماه ذى‏حجة ادامه مى‏یابد و به ظهور نور مبارک حضرت مهدى(ع) در عاشورایى که با شنبه مصادف شده است ختم مى‏شود. این روایات علامت‏هاى حتمى ظهور را که مدتى پیش از آن واقعه عظیم واقع مى‏شود در برمى گیرد و از مسلماتى است که به آنها یقین داریم و معتقدیم در مورد آنها بدأ4 (تقدیم و تأخیر ناشى از برخى علل) رخ نمى‏دهد. همه مؤمنان لازم است که این نشانه را به خوبى بشناسند و کسانى را که به دروغ ادعاى مهدویت کردند با کمک آنها به راحتى و با قاطعیت تکذیب کنند. پس از وقوع این علائم حتمى است که فرج مؤمنین مى‏آید و خداوند تبارک و تعالى درد سینه‏هایشان را شفا داده و پریشانى را از دل‏هاى ایشان مى‏زداید.
تمامى ائمه(ع) وقتى که از حضرت مهدى(ع) و علائم ظهور ایشان و نزدیکى قیامشان صحبت مى‏کرده‏اند در برخى موارد متذکر مى‏شده‏اند که بعضى از این نشانه‏ها از حتمیات ظهور است و به طورى که اگر آنها محقق نشده باشند حضرت مهدى(ع) ظهور نخواهند کرد.

4. نشانه‏هاى برپایى قیامت
این نشانه‏ها که عبارتند از خارج شدن جنبنده‏اى از زمین (دابةالارض) که با مردم صحبت مى‏کند و طلوع خورشید از مغرب و آتشى که از عمق زمین خارج مى‏شود و مردم را به سوى محشر و قیامت سوق مى‏دهد و... از جمله روایاتى که به تبیین آنها مى‏پردازد این حدیث است که حضرت امیر(ع) فرمودند که حضرت رسول(ص) مى‏فرمودند:
ده چیز حتماً پیش از قیامت خواهد آمد: سفیانى، دجال،دود، جنبده (دابة)، خروج حضرت مهدى(ع) و طلوع خورشید از مغرب و فرود آمدن عیسى و فرو رفتن زمین در مشرق و فرو رفتن در جزیره العرب و آتشى که از اعماق زمین خارج مى‏شود و مردم را به سوى محشر سوق مى‏دهد.5